martes, 28 de agosto de 2012

Hace más de 30 años.



El pasado viernes fue la fiesta de los amigos de la histórica Discoteca Shiva en la calle Sagasta, actualmente "Chicana". Un grupo de gente decidió recuperar por una noche todo lo que esa sala representó en la "movida" pontevedresa de los setenta y ochenta. Reconozco que estaba expectante, que no nervioso, desde que conocí la noticia hace ya casi un mes de la fiesta. Hacía mucho, pero que mucho tiempo que no pisaba la pista de baile de la que tantos recuerdos tengo y cuando llegúe a la calle Sagasta y ví en la entrada el cartel de la Diosa Shiva en todo lo alto pues sabía que algo grande iba a pasar. Allí en la puerta, estaban entre otros, uno de los jefes, Pepe Shiva, Miguel López que había sido "pincha" de la discoteca y Manuela Rosales, una de las organizadoras del evento, y como no, empezamos a charlar y recordar los viejos tiempos.

Una vez dentro de aquél sótano en la que tantas y tantas sesiones pasamos me llevé un poco de desilusión al ver que ya no era la "disco" que conocí, que me la habían cambiado. Aquélla sala donde hacé más de 30 años pasábamos tantas y tantas horas, dónde además de bailar te podías tomar una copa con los amigos y charlar en aquellos míticos sofás, pues, todo eso había desaparecido. Lo único que recuerda a la vieja discoteca es la columna central de la pista y las escaleras de "emergencia" aunque tapadas con una cristalera. Todo lo demás queda en los recuerdos. Ahora toda es una inmensa pista de baile con tres barras. Nada que ver con nuestra vieja discoteca. Pero lo importante era la gente, los que allí estábamos. Volví a ver a amigos que hacía tiempo que no veía, algunos hace más de tres décadas y  recordar los buenos momentos que pasábamos en Shiva y como algunos conocímos a nuestras parejas. Allí estuvimos bailando con nuestra vieja música hasta que el cuerpo dijo basta (mi caso). La gente quiere más fiestas como las del pasado viernes, algunos hasta creen que habría que hacerlas casi semanales, pero bueno es todo fruto de la euforia y de lo bien que nos lo pasamos y poco a poco se irán calmando. El año que viene más, porque no, hay gente y hay ganas, el "Ravachol" empezó así, alguien disfrazándose de un "paxaro" en una discoteca de la calle sagasta hace más de 30 años.

ALBUM DE FOTO DE LA FIESTA DE SHIVA

Fotos: Francisco M. Martínez Farto.

viernes, 24 de agosto de 2012

A xitana de San Francisco.

Grazas ao muro do Facebook de Antonio Costa onde hai colgado unha fota de Rosario, a xitana de San Francisco, entereime que morreu o pasado mes de xullo Rosario, que é así como se chamaba esta muller. Tiña "mala" fama pero era un dos personaxes coñecidos da nosa vella Pontevedra. Recórdoa sempre sentada nas escalinatas da igrexa vestida de loito con aquel inmenso cesto de vimbio no que nunca souben o que levaba. Sempre nos abordaba co seu "moreno dáme algo" e algúns procurabamos evitala ou cambiar de beirarrúa cando iamos "tesos". Algunha vez que outra lle soltei algunha peseta e a muller empeñábase en botarme a boaventura dicíndome que ía ter moita sorte e cambiarme a vida, outras, cando non lle dabas nada procurabas non escoitar o que che estaba a maldicir. Foise con 97 anos o pasado 16 de xullo e a nosa cidade perde a un dos rostros populares dende fai moitos anos.

Foto: Antonio Costa.

martes, 21 de agosto de 2012

Pontevedra 1975.

Vista aérea de la ciudad de Pontevedra en el año 1975 donde se puede ver como empezaba a "medrar". Al fondo, los rellenos de la Junquera del Lérez ya habían finalizado y ya estaba activo el primer Colegio Público asentado en sus terrenos, "A Xunqueira I". Se puede ver, también, el Polígono de Campolongo hace 37 años con parte del eucaliptal que allí había después de la desaparición de la vieja estación del ferrocarril y terrenos del Pazo y como la ciudad poco a poco empezaba a crecer.


Lola y Manolo.

Lola, junto al "barman" Manolo y Andrés, el camarero, en la vieja barra del "Piti Bar".
En 1968 dejamos la casa donde vivíamos en la calle San Sebastián y nos trasladamos hasta la de Monteleón, una rúa de tierra y piedras, muchas piedras, como todas las del barrio y que estaba una vez pasado uno de los puentes de "ferro" sobre la línea del ferrocarril del entonces "camino" del Paseo de Colón. Allí llegaron para vivir al entresuelo "C" Manolo el "barman" del "Piti Bar" y vecino del "Molino Nuevo" en la "Tablada" (el puente de la calle General Rubín sobre el Gafos), y su mujer, Lola, del arrabal de A Moureira. Vecinos de puerta, eran un matrimonio sin hijos, pero siempre rodeados de niños. Casi siempre merendábamos en su casa después de la salida del "cole" y allí veíamos aquél programa presentado por Pedro Meler que se llamaba "La Casa del Reloj",  allí nos juntábamos delante de aquélla televisión en blanco y negro un servidor junto a mi hermano Rafa y los, también hermanos, Alfonso y Kiko y la prima de éstos María Elena (la que tiene la tienda de disfraces en la Plaza del Teucro) y que eramos algunos de los niños del edificio "Monteleón" entonces, para ver el programa infantil que emitía televisión española a principios de los años setenta. Era Lola una mujer generosa.  Procuraba llegar siempre a casa lo antes posible después de salir del colegio Cervantes para poder hacerle los recados a mi vecina ya que estaba enterado casi todo el barrio de que esta mujer daba buenas propinas. Gracias a ella compré mi primera caja de rotuladores "Carioca" en la Imprenta-Librería de Portela que estaba en la calle Michelena al lado del portal del fotógrafo Pintos y que tenían 12 colores, toda una joya de la época. Aún recuerdo los gritos que pegó la pobre mujer y de los que se enteraron en todo el edificio, cuando el jugador yugoslavo Katalinski, después del rechace de Iribar, metió el gol que nos dejaba fuera del Mundial de Alemania del 74 y que nos jugábamos contra Yugoslavia a partido único en un campo neutral. Partido que vimos en su casa.

Foto: Diario de Pontevedra.
Manolo, un trotamundos del trabajo, cambadés de nacimiento, llegó a Pontevedra de niño para trabajar en la Panadería Carral junto a su padre que estaba detrás del Palacio de Justicia (hoy) Audiencia Provincial y que antes de entrar en el "Piti Bar" también hizo sus "pinitos" en la Sastrería de Anibal "La Gran Tijera" en la calle de la Oliva y, también, como empleado de Correos en el edificio de la calle García Camba. Después ingresaría en el servicio militar durante 3 años en Baiona para regresar ya como "barman" del "Piti Bar" (foto de la izquierda) que estaba en uno de los bajos del edificio que fuera gran Hotel Méndez Núñez en las primeras décadas del siglo XX y que albergaría años más tarde la central de la empresa de transportes "Castromil". Pasó Manolo veinte años de su vida en el "Pequeño Bar" de la Plaza de San José junto a los hermanos Matos y su cuñada Emilia, la cocinera. Después trabajaría como conserje de la vieja "Caja de Ahorros Provincial de Pontevedra" hasta su jubilación. Lola, desgraciadamente, ya hace algunos años que nos dejó y Manolo, la persona que resuelve todas mis dudas, sobre la "vieja Pontevedra"  aún lo podemos ver por el barrio, de chiquiteo, con sus amigos todos los días. Dos personas que siempre estarán en mis recuerdos, pero sobre todo en mi corazón.

Andrés junto a la "vieja" cafetera del bar.


























El Hotel Méndez Núñez en la Plaza de San José y que albergaría en sus bajos al "Pequeño Bar"

miércoles, 15 de agosto de 2012

Xigantes e Cabezudos.




Electricidad Romero na rúa García Camba.
Argimiro e Javier Carballeda dos "peteuves" de toda a vida. Coñezo os irmáns dende pequeno, eramos nenos da tantas veces renovada Praza da Verdura, o noso lugar de xogos cando as decenas de vendedoras cos seus postos de froitas e legumes nos deixaban. Vivían enriba da entón fonda "Los Ángeles" onde a súa dona era a madriña de Javier. Alí convivían os dous irmáns co patriarca da familia, tamén chamado Argimiro, e empregado dun dos negocios históricos da Pontevedra de entón "Electricidad Romero" que estaba na entrada do desaparecido Cine Malvar. A nai, Consuelo "A Asturiana" que tiña un posto na Praza do Mercado e Mari Carmen, a súa filla, eran as mulleres da casa. Chegado o mes de agosto era festa na casa dos Carballeda, a Peregrina era unha das celebracións máis esperadas por esta familia xa que tres dos seus membros participaban nos pasacalles e procesións cos Xigantes e Cabezudos de Pontevedra que, xunto con Coruña e Santiago, era unha das tres cidades onde se podían ver. Xa o Padre Sarmiento en 1759 os recorda ter visto na súa nenez, e a procesión da Peregrina era cita imprescindible para poder ver aos "xigantones" como así o testemuña un debuxo de Gerardo Meléndez publicado na "Ilustración Española e Americana" de 1882 onde se lles ve na Praza da Ferrería.

Os Carballeda.
Recórdovos de sempre na Peregrina de cabezudos.- Argimiro: O levamos no sangue, o noso pai, que adoitaba "bailar" o xigante negro, alá pola década dos anos cincuenta, levábanos sendo nenos ata os Arcos de San Bartolomé, onde tiña a súa casa Manuel Estévez que era o encargado dos Cabezudos naquel tempo. Ali ensaiabamos os bailes ao compás das gaitas para a procesión e pasacalles de Santiaguiño e as Festas de A Peregrina. Eramos uns vinte rapaces, case todos do barrio da Seca e Campolongo e ao rematar pagábannos 5 pesetas e dábannos un bocadillo. É unha pena que co paso dos anos se vaian perdendo estas tradicións e a xente jóven non se apunte como antes e fagan que pouco a pouco váianse morrendo. Antigamente non había figuras para tantos rapaces, agora hai que andar pregando para que non sobren.

Ademais de vós hai máis familia?.- Javier: Si, bailan connosco os meus dous sobriños, Jose e Sebastián, fillos de Argimiro, e a miña prima Alejandra. Pódeis comprobar que, afortunadamente, esta tradición familiar ten herdeiros e ogallá sexan por moitos anos.

Houbo un tempo en que saïades fóra da cidade.- Argimiro: Si, ao Concello de Pontevedra lle chegaban bastantes peticións de fóra de Pontevedra onde querían ver bailar aos Xigantes e Cabezudos, grazas a isto era unha forma de coñecer as festas populares de moitos pobos de Galicia.

Os Cabezudos eran habituais nos programas de man como este do 73.
Tamén levades toda a vida involucrados nas tradicións de Pontevedra ademais dos cabezudos.- Javier: A verdade é que a miña familia sempre estivo metida en "todo". O meu pai era confrade alá polos anos 50 e sacaba a ombros á Virxe da Misericordia en San Bartolomé en Semana Santa, nós os dous "bailabamos" á imaxe do Doutor Lorán, San Antonio Abade polo Corpus de Pontevedra. A sácabamos dende a súa casa, onde permanecía todo o ano, na esquina do instituto Valle Inclán coa rúa Riestra ata San Bartolomé ou Santa María, ademais eu estiven na Banda da Confraría da Veracruz e Misericordia ata fai ben pouco, tocaba o tambor.

E chegastes a coincidir as tres xeracións dos Carballeda algunha vez?.- Argimiro: Pois se, Nas Peregrinas a principios da década dos anos setenta, o meu pai bailando un dos xigantes negros e nós os dous de cabezudos.

E cambios, algún cambio haberá neste máis de medio século bailando polas rúas de Pontevedra.- Javier: Por suposto, antes a chavalada quería participar en todo e agora non e en canto ao material das figuras agora é máis lixeiro, antes rematabas reventado porque pesaban moito. Levo xa hai anos bailando un dos xigantes, o Rei, e os esqueletos das figuras antigas eran de madeira e para levalos había que estar en forma. Agora os novos son máis lixeiros e lévanse como unha pluma. Desgraciadamente aqueles gigantones de máis de cincuenta anos en vez de conservalos e restauralos remataron no lixo. Unha mágoa.


Xigantes e Cabezudos pola Ferrería no ano 1882 nun debuxo de Gerardo Meléndez.

sábado, 11 de agosto de 2012

El Programa de 1935.

Ya están aqui. Un año más Pontevedra se sumerge durante más de siete días en su semana de fiestas, las de La Peregrina. Gracias a un buen amigo y colaborador de este blog, al que le estaré eternamente agradecido, Carlos Fiuza, gerente del centro de estudios "CICA" en la calle Virgen del Camino, podemos disfrutar del programa de mano de las "Fiestas de Agosto" en 1935. Con una ilustración en la portada de Ramón Peña Gil podemos hacer un recorrido a través de sus textos y ver como eran las fiestas de Pontevedra hace más de 75 años, mezclados con artículos de Álvarez Limeses o Castelao, también podemos recordar joyas publicitarias de negocios históricos como los "Talleres Pazó", los coloniales de "Los Castellanos", "El Globo", el "Petit Bar", Tintorería "San Roque", bicicletas "El Portugués" y "Morales" entre otros muchos comercios de la "vieja" Pontevedra.



miércoles, 8 de agosto de 2012

Los últimos "troles".

Estaban de moda hace cincuenta años cuando los cogíamos para ir a ver alguna película en el Cine de Estribela, o hasta Marín, a las sesiones del "Quiroga" o el "Avenida" o nos acercábamos hasta a las verbenas de las Fiestas del Carmen, pero sobre todo lo usábamos casi a diario en verano cuando nos montábamos en el "trole" hasta la alameda marinense donde tenía su parada final y después andando hasta las playas de Portocelo o Mogor. Dejó de recorrer el centro de la ciudad un mes de agosto de 1989. Habían cogido el relevo de los antiguos tranvías eléctricos y se inauguró el trayecto Pontevedra-Marín en 1943, donde se pusieron en marcha seis líneas. En 1955 la empresa "Tranvías de Pontevedra", que era la que tenía la concesión,  inauguraría el tramo hasta Lérez, y en 1962, se amplió hasta Alba. Un 31 de agosto de 1989 se dejaron de ver trolebuses por la ciudad. Uno de sus conductores más famosos de la empresa fue el jugador de A Moureira, Eduardo Dapena Lis "Cholo", el que fuera gran capitán en la época del "hai que roelo" y que durante un tiempo alternó su puesto como conductor de los "troles" con el de jugador granate.

Galería de fotos sobre los últimos troles de Tony Walmsley.

El "trole" en la Plaza de Galicia en 1988, antigua "estación vieja". Foto: Tony Walmsley.

martes, 7 de agosto de 2012

La exposición de Cedofeita.


Una pena que hoy martes 7 de agosto sea el último día para poder contemplar la exposición en el Mosteiro de San Benitiño sobre los "Cen anos do fútbol en Lérez" que organiza la Asociación Cedofeita, aunque "extraoficialmente" uno de los organizadores me comentó que iban a prolongarla quince días más pero ya trasladada al Teleclub de Lérez. Vale la pena acercarse y disfrutar de ese recorrido a través de los 100 años del fútbol lerezano y de las auténticas joyas históricas en forma de fotografía con las que nos obsequian los amigos de Cedofeita. Sorprendido estoy pues hasta un servidor sale en una de esas bellas fotografías, cedidas la mayoría, por los vecinos de la popular parroquia pontevedresa. Las fotos de abajo son algunas de las muestras con las que nos podemos encontrar. Muy buen trabajo.





domingo, 5 de agosto de 2012

Exposición: Cen anos de fútbol en Lérez.

Foto: Blanca Sánchez Dios.
Dende o pasado sábado a asociación sociocultural CEDOFEITA de Lérez, organiza a súa tradicional exposición anual do verán. Nesta ocasión ten por título: “Cen anos de fútbol en Lérez” e constitúe un percorrido pola historia do fútbol lerezán e, por extensión, do pontevedrés, ao longo dun século a través das imaxes e dos textos xornalísticos. Esta mostra estará aberta os días 4, 5, 6 e 7 de agosto en horario de mañá de 11 a 14 horas e de tarde de 19 a 22. A exposición terá lugar no mosteiro de Lérez, cedido desinteresadamente polo cura párroco D. Crisanto Rial.
Os terreos comunais da xunqueira do Covo serviron como campo para os primeiros pasos do fútbol (daquela escrito “foot-ball”) como podemos testemuñar xa no ano 1906 mediante o xornal La Libertad, que nos informa da chegada á capital de mozos de Vilagarcía “ entre los cuales se distinguía un inglés que, según dijeron, es el director del juego de foot-ball” para xogar contra os pontevedreses no citado campo da xunqueira.

Foto: Blanca Sánchez Dios.
Nestes primeiros anos do século vinte, constitúese o “Lérez Foot-ball Club” que, no ano 1913, participa na “Copa Santos” competindo con “teanes” (así lle chamaban aos equipos de fútbol) como Vigo F.C., Real Club Fortuna, Sociedad Recreo Juventud Mourente e Pontevedra Sporting Club.
De antes do 1915 consérvase unha fotografía do Lérez F.C. na que, entre outros, aparece como xogador o doutor Caamaño. Aínda non existía daquela o campo de Pasarón do que comezan os traballos no 1918, en terreos da familia Paz, para ser utilizado polo Pontevedra Athletic Club, fundado por aquelas datas como resultado da unión do Deportivo e do Sporting. Entre os impulsores figuran lerezáns como Valentín Paz Andrade que será secretario da xunta directiva e que, no ano seguinte, figura como presidente do Lérez F.C., datos estes, por certo, dos que non dan conta os seus biógrafos.
Nos anos 20 podemos contemplar imaxes dos equipos lerezáns con xogadores destacados como Angelito, Lorenzo, Pacheco, Otero, Pasarín, entre outros. O histórico Lérez F.C. ao longo deste século sufriría diversos avatares: nos anos trinta dou lugar ao Eiriña, altibaixos nas competicións e, anos máis tarde, adoptaría o nome actual de C.D. Lérez.
Na exposición tamén se recollen imaxes e novas doutros equipos da zona: Atrevido do Burgo, Burgo FC, Pasarón, Deportivo Casal, A Pallota, Arsenal, Piratas, etc e tampouco están ausentes os chamados “combinados” creados para determinadas ocasións e que podemos contemplar nas típicas fotografías coas madriñas na entrega de copas. Máis de 150 fotografías comparten lugar cunha mostra de trofeos correspondentes ao C.D. Lérez xunto con outros obxectos nunha exposición na que o visual, as imaxes, predominan sobre calquera outro contido e que servirán a algúns para lembrar anos mozos e a outros para recoñecer e recoñecerse nos seus anos deportivos. A colaboración dos veciños e veciñas de Lérez, ex-xogadores, directivos, clubs... foi, como sempre, moi alta facilitando fotografías, obxectos e datos polo que a asociación CEDOFEITA lles mostra o seu agradecemento.

viernes, 3 de agosto de 2012

A exposición dos "Amigos de Campolongo".

Hoxe luns inaugúrase "oficialmente" a exposición ao aire libre que está a facer o meu amigo Fernando da asociación "Amigos de Campolongo" xunto coa colaboración do Concello de Pontevedra e que dende hoxe xa se pode visitar diante da Igrexa de San Xosé no histórico barrio. Os paneis coas fotografías xa están colocados e xa se poden disfrutar. Vale a pena achegarse ata a explanada e contemplar a emotiva serie de imaxes das xentes da vella Pontevedra. Na foto de abaixo, Manilo o gran siareiro granate, xunto coa súa irmán (esquerda), Clara e a filla de ésta, Mary; Ino, o vendedor de lotería nunha foto de Antón Babío feita no mercadillo da Verdura; e a Señora Lola, a lavandeira, toda unha institución no Pontevedra Clube de Fútbol son algúns dos persoaxes que podemos volver a recordar. Gran traballo.