miércoles, 15 de agosto de 2012

Xigantes e Cabezudos.




Electricidad Romero na rúa García Camba.
Argimiro e Javier Carballeda dos "peteuves" de toda a vida. Coñezo os irmáns dende pequeno, eramos nenos da tantas veces renovada Praza da Verdura, o noso lugar de xogos cando as decenas de vendedoras cos seus postos de froitas e legumes nos deixaban. Vivían enriba da entón fonda "Los Ángeles" onde a súa dona era a madriña de Javier. Alí convivían os dous irmáns co patriarca da familia, tamén chamado Argimiro, e empregado dun dos negocios históricos da Pontevedra de entón "Electricidad Romero" que estaba na entrada do desaparecido Cine Malvar. A nai, Consuelo "A Asturiana" que tiña un posto na Praza do Mercado e Mari Carmen, a súa filla, eran as mulleres da casa. Chegado o mes de agosto era festa na casa dos Carballeda, a Peregrina era unha das celebracións máis esperadas por esta familia xa que tres dos seus membros participaban nos pasacalles e procesións cos Xigantes e Cabezudos de Pontevedra que, xunto con Coruña e Santiago, era unha das tres cidades onde se podían ver. Xa o Padre Sarmiento en 1759 os recorda ter visto na súa nenez, e a procesión da Peregrina era cita imprescindible para poder ver aos "xigantones" como así o testemuña un debuxo de Gerardo Meléndez publicado na "Ilustración Española e Americana" de 1882 onde se lles ve na Praza da Ferrería.

Os Carballeda.
Recórdovos de sempre na Peregrina de cabezudos.- Argimiro: O levamos no sangue, o noso pai, que adoitaba "bailar" o xigante negro, alá pola década dos anos cincuenta, levábanos sendo nenos ata os Arcos de San Bartolomé, onde tiña a súa casa Manuel Estévez que era o encargado dos Cabezudos naquel tempo. Ali ensaiabamos os bailes ao compás das gaitas para a procesión e pasacalles de Santiaguiño e as Festas de A Peregrina. Eramos uns vinte rapaces, case todos do barrio da Seca e Campolongo e ao rematar pagábannos 5 pesetas e dábannos un bocadillo. É unha pena que co paso dos anos se vaian perdendo estas tradicións e a xente jóven non se apunte como antes e fagan que pouco a pouco váianse morrendo. Antigamente non había figuras para tantos rapaces, agora hai que andar pregando para que non sobren.

Ademais de vós hai máis familia?.- Javier: Si, bailan connosco os meus dous sobriños, Jose e Sebastián, fillos de Argimiro, e a miña prima Alejandra. Pódeis comprobar que, afortunadamente, esta tradición familiar ten herdeiros e ogallá sexan por moitos anos.

Houbo un tempo en que saïades fóra da cidade.- Argimiro: Si, ao Concello de Pontevedra lle chegaban bastantes peticións de fóra de Pontevedra onde querían ver bailar aos Xigantes e Cabezudos, grazas a isto era unha forma de coñecer as festas populares de moitos pobos de Galicia.

Os Cabezudos eran habituais nos programas de man como este do 73.
Tamén levades toda a vida involucrados nas tradicións de Pontevedra ademais dos cabezudos.- Javier: A verdade é que a miña familia sempre estivo metida en "todo". O meu pai era confrade alá polos anos 50 e sacaba a ombros á Virxe da Misericordia en San Bartolomé en Semana Santa, nós os dous "bailabamos" á imaxe do Doutor Lorán, San Antonio Abade polo Corpus de Pontevedra. A sácabamos dende a súa casa, onde permanecía todo o ano, na esquina do instituto Valle Inclán coa rúa Riestra ata San Bartolomé ou Santa María, ademais eu estiven na Banda da Confraría da Veracruz e Misericordia ata fai ben pouco, tocaba o tambor.

E chegastes a coincidir as tres xeracións dos Carballeda algunha vez?.- Argimiro: Pois se, Nas Peregrinas a principios da década dos anos setenta, o meu pai bailando un dos xigantes negros e nós os dous de cabezudos.

E cambios, algún cambio haberá neste máis de medio século bailando polas rúas de Pontevedra.- Javier: Por suposto, antes a chavalada quería participar en todo e agora non e en canto ao material das figuras agora é máis lixeiro, antes rematabas reventado porque pesaban moito. Levo xa hai anos bailando un dos xigantes, o Rei, e os esqueletos das figuras antigas eran de madeira e para levalos había que estar en forma. Agora os novos son máis lixeiros e lévanse como unha pluma. Desgraciadamente aqueles gigantones de máis de cincuenta anos en vez de conservalos e restauralos remataron no lixo. Unha mágoa.


Xigantes e Cabezudos pola Ferrería no ano 1882 nun debuxo de Gerardo Meléndez.

2 comentarios:

  1. Unha cousa, o santiño dos Lorán era San Mauro Abade ou San Amaro en galego.
    Saúdos

    ResponderEliminar
  2. Gracias al autor de este dibujo, que nos permite ver la iglesia de la Peregrina en todo su esplendor, sin las medianeras que han levantado los especuladores.

    ResponderEliminar